چک‌ تضمین و مطالبه طلب

گاهی یک‌ جنس را به صورت نسیه می‌فروشیم و یک‌ چک تضمین دریافت میکنیم. بعدا به دلیل عدم وصول قیمت اجناس یا خدمات فروخته شده و با هدف توقیف حساب و ممنوع الخروج کردن صادرکننده، چک را به اجرا می‌گذاریم. غافل از اینکه با دستان خود گره کور دیگری در راه صعب‌العبور و تاریک رسیدن به عدالت ایجاد می‌کنیم.

هدف ما از اجرای چک‌ فقط ممنوع الخروجی صادرکننده آن بود اما بعد از طرح دعوا برای مطالبه طلب اصلی، با قرار رد دعوی یا عدم استماع دعوا مواجه می‌شویم. چرا؟ چون قاضی محترم، به اجرا گذاشتن چک‌ و متعاقبا ممنوع‌الخروجی صادر کننده را همان مطالبه اصل طلب تلقی کرده و هیچ‌ عنایتی به هدف و نیت ما نداشته است، در رای نیز استدلال کرده که از یک‌ منشا نمی‌توان دو بار مطالبه حق کرد. بگذریم از اینکه رویه محاکم متفاوت است؛ و همین تفاوت‌ها راه عدالت را اینقدر سخت‌تر و تاریک‌تر کرده است.

راه حل چیست؟ اگر قرارداد منعقد کردیم شرط ذیل را هم‌ اضافه کنیم؛ اگر قرارداد کتبی در کار نبود، یک جمله به صورت آنچه آمده، پشت رسید یا فاکتور یا دفتر حساب یا هرجای دیگر بنویسیم و‌ امضای طرف (و یا برای محکم‌کاری بیشتر، اثر انگشت طرف) را هم ذیل آن اخذ کنیم:

«در خصوص معامله منعقده در تاریخ … بین … و … با موضوع … ، به اجرا گذاشتن چک، مانع از رسیدگی قضایی برای وصول طلب نخواهد بود. امضا، اثر انگشت».